Pierwsze działania związane z ochroną bociana czarnego zostały podjęte przez Towarzystwo (wtedy Mazowieckie Towarzystwo Ochrony Fauny) w latach 1995-96. W ramach programu “Ochrona bociana czarnego i jego siedlisk w środkowo-wschodniej Polsce” skontrolowano 112 rewirów tego gatunku. Cele tego programu były następujące:
poznanie rozmieszczenia i liczebności gatunku w Polsce środkowo-wschodniej
- kontrola przestrzegania przepisów o jego ochronie (zwłaszcza o ochronie stanowisk lęgowych);
- wyznaczanie stref ochronnych wokół gniazd, które ich nie posiadały;
- ochrona stanowisk innych gatunków zwierząt występujących w pobliżu gniazd bociana czarnego;
- popularyzacja potrzeby ochrony zagrożonych gatunków zwierząt i sposobów ich ochrony.
- montażu zastępczych platform gniazdowych w miejscach gdzie naturalne gniazdo uległo zniszczeniu;
- wzmacnianiu konstrukcjami z żerdzi gniazd, którym zagrażał upadek;
- wycinaniu gałęzi i drzew utrudniających bocianom dolot do gniazda.
W sumie takim zabiegom poddano 10 gniazd położonych w 9 nadleśnictwach Niziny Mazowieckiej.
-
Gniazdo na ambonie mysliwskiej (po lewej), konstrukcja postawiona na miejscu spróchniałej ambony (po prawej). fot. A. Tarłowski
-
Konstrukcja zabezpieczająca gniazdo przed zsunięciem (po lewej) fot. A. Tarłowski oraz zastępcza płatforma w miejscu gdzie gniazdo spadło podczas burzy (po prawej) fot. J. Paciorek
Również w 2004 roku zainicjowaliśmy program "Aktywna ochrona bociana czarnego i jego siedlisk", którego celem jest zachowanie i odtwarzanie leśnych środowisk podmokłych - miejsc, w których bocian czarny zakłada gniazda i żeruje. Chcemy to osiągnąć poprzez działania zwiększające retencję wodną - budowę zastawek i innych urządzeń hydrotechnicznych na rowach melioracyjnych i małych ciekach wodnych. W pierwszym etapie zabiegom zwiększającym retencję zostaną poddane dwa obiekty położone w nadleśnictwach Siedlce i Sokołów. W pierwszym z nich (nadl. Siedlce) na rowie melioracyjnym o długości około 650 metrów zostały zbudowane 2 zastawki z możliwością regulacji przepływu wody i 3 progi o stałym piętrzeniu. W drugim (nadl. Sokołów) na rowach o łącznej długości około 4 kilometrów zostanie rozmieszczonych około 30 progów piętrzących. Całość prac zostanie ukończona do końca 2005 roku.
-
Próg piętrzący (po lewej) i betonowa zastawka (po prawej). fot. J. Paciorek
-
Przygotowanie inwestycji związanej z gospodarka wodną rozpoczyna się od wykonania pomiarów niwelacyjnych i geodezyjnych w terenie. fot J. Paciorek
Cele
Podejmując działania ochronne w stosunku do gniazd i siedlisk bociana czarnego chcemy uzyskać następujące efekty:
- stworzenie warunków do bezpiecznego gniazdowania – przez renowację gniazd;
- poprawa warunków gniazdowania i żerowania – przez działania poprawiające retencję wodną;
-
ochronę bioróżnorodności – w miejscach występowania bociana czarnego występuje również wiele innych, chronionych gatunków roślin i zwierząt;
- poprawę kondycji drzewostanów – przez poprawę retencji wodnej;
- stabilizację stanowisk – przez renowację gniazd i poprawę retencji wodnej – co poprawi skuteczność ochrony gatunku.
Mamy nadzieję, że nasze działania przyczynią się do wzrostu sukcesu lęgowego, a następnie wzrostu liczebności gatunku.
Zamierzenia
W następnych latach planujemy:
- kontynuację monitoringu znanych stanowisk i wyszukiwanie nowych;renowację około 10 gniazd rocznie;rozszerzenie działań poprawiających retencję wodną na inne stanowiska na Mazowszu – kilka do kilkunastu rocznie.
